Tranzo parel | Burgerparticipatie in het publieke gezondheidsbeleid
We hebben al jaren te maken met gezondheidsverschillen in Nederland. We noemen dit de gezondheidskloof. In kwetsbare wijken leven mensen gemiddeld korter dan in andere wijken in Nederland. Daarnaast leven zij ook langer in slechtere gezondheid en groeien kinderen ongezonder op. Deze gezondheidskloof overbruggen is een uitdaging. Door burgers zelf mee te nemen en te activeren in het lokale gezondheidsbeleid en -activiteiten om een gezondere wijk of leefstijl, leefomgeving te bevorderen, zouden de grote gezondheidsverschillen tussen groepen met een hogere en lagere Sociaal economische positie overbrugd kunnen worden. Onderzoeker Esther de Weger, van de Academische Werkplaats Publieke Gezondheid Brabant, heeft onderzocht of en hoe burgers beter betrokken kunnen worden bij gezondheidsbeleid.
Uit deze studie bleek dat burgers wel degelijk betrokken willen worden bij de (gezondheids)beleidsvorming. Daarbij benoemen ze onderwerpen die ze belangrijk vinden om de levenskwaliteit en de leefomgeving van hun gemeenschap te verbeteren zoals geschikte huisvesting, openbaar vervoer en gezondheids- en zorgdiensten in de buurt. De prioriteiten van de professionals waren daarentegen gericht op enkelvoudige volksgezondheidskwesties, zoals preventie en aanpak van leefstijlfactoren.
Wat is er nodig?
Uit de resultaten blijkt ondermeer dat de burgers zich verantwoordelijk voelden voor het aansturen van burgerparticipatie en het vertegenwoordigen van de behoeften van de gemeenschap bij de gemeente, maar dat het nodig is dat de gemeente de communicatie en toegankelijkheid verbetert om dit met succes te kunnen doen. Bovendien gaven de professionals in het panel aan dat zij behoefte hebben aan opleiding over hoe zij de burgers kunnen bereiken. Een dergelijke training moet duidelijk maken hoe zij hun taal beter kunnen afstemmen op de belevingswereld van de burgers. Ook wilden zij dat hun organisaties meer ruimte, flexibiliteit en middelen zouden bieden om relaties met burgers op te bouwen, zodat de communicatie en toegankelijkheid voor burgers wordt verbeterd.
Een aanpak waarbij burgers direct betrokken zijn, zelf de regie willen en kunnen nemen is van groot belang voor het overbruggen van de gezondheidskloof. Als we er in alle interventies (in heel Nederland) in slagen om burgers op deze manier te betrekken, dan zal een interventie meer kans van slagen en daarmee een grotere impact hebben. De bevindingen uit het promotieonderzoek van Esther de Weger tonen aan dat om de participatie omgeving te verbeteren, er geïnvesteerd moet worden in het verbeteren van organisatieculturen, structuren en processen. Dit om ervoor te zorgen dat deze:
scheve machtsverhoudingen tussen inwoners en professionals aanpakken;
beter aansluiten bij de verschillende manieren waarop verschillende inwoners betrokken willen worden;
toegankelijker zijn voor een breder scala van inwoners en gemeenschappen.
Zonder investeringen zal inwonerparticipatie een ‘positieve toevoeging aan het zorg- en welzijnsysteem’ blijven, in plaats van gezien te worden als cruciaal voor het implementeren van een persoonsgericht en toegankelijk systeem.
Esther de Weger promoveerde 19 oktober 2022 met haar proefschrift: 'A work in progress: Successfully engaging communities for health and wellbeing. A realist Evaluation.'
